Cukrzyca ciążowa- diagnoza, przyczyny i leczenie

Cukrzyca ciążowa to specyficzny rodzaj cukrzycy diagnozowany wyłącznie u kobiet spodziewających się dziecka. W przypadku pacjentek, które miały cukrzycę przed ciążą, mówimy o cukrzycy przedciążowej – typu I lub II.

Najważniejszą i najbardziej wiarygodną metodą diagnozy cukrzycy ciążowej jest doustny test obciążenia glukozą, znany jako OGTT. Standardowo przeprowadza się go między 24. a 28. tygodniem ciąży. Jednak jeśli istnieją przesłanki wskazujące na obecność cukrzycy ciążowej, badanie można wykonać wcześniej, nawet na początku ciąży, celem szybkiego wykrycia schorzenia i uniknięcia ryzyka rozwoju pełnoobjawowej cukrzycy z powikłaniami.

Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie [Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016

Przygodna glikemia na czczo w I trymestrze, powyżej 92, a poniżej 125 mg/dl nie może być podstawą rozpoznania cukrzycy w okresie ciąży; wymagane jest wykonanie OGTT, po odpowiednim przygotowaniu ciężarnej do tego badania; OGTT.

W trakcie OGTT pobiera się krew od pacjentki trzykrotnie. Pierwsza próbka służy ocenie stężenia glukozy na czczo, druga po spożyciu 75 g glukozy w roztworze wodnym, a trzecia po 2 godzinach od przyjęcia płynu. Całe badanie trwa od 2 do 3 godzin, a ciężarna musi przebywać w przychodni. Wyniki testu należy omówić z lekarzem – ginekologiem, który zlecił badanie, lub z diabetologiem.

Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie testu OGTT

Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie [Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016

Jeśli choć jeden parametr będzie przekroczony diagnozujemy cukrzycę ciążową.

Jak przygotować się do badania, aby wyszło jak najbardziej wiarygodne?

 

• Przez 3 dni dieta wysokowęglowodanowa (min. 150 g węglowodanów/dobę) 
• Ostatni posiłek 8–12 h przed badaniem 
• Odpoczynek 30 min przed badaniem 
• Podanie 75 g glukozy rozpuszczonej w 250–300 ml wody i wypicie w ciągu 5 min ( nie na raz jednym łykiem)
• Po obciążeniu 2 h spoczynku badanej w pozycji siedzącej Pacjentka nie może w trakcie testu spożywać pokarmów, pić płynów, palić papierosów

 

Cukrzyca ciążowa rozwija się głównie w wyniku stanu obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę, co jest nazywane względnym niedoborem insuliny. Trzustka wytwarza wystarczającą ilość tego hormonu, jednak tkanki nie są w stanie go efektywnie przyswajać. W rezultacie poziom glukozy we krwi przyszłej matki utrzymuje się na zbyt wysokim poziomie.

 

Do czynników ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej zaliczamy:

• Wiek ciężarnej powyżej 35 roku życia;
• Dużą nadwagę lub otyłość pacjentki;
• Rozpoznanie (jeszcze przed zajściem w ciążę) insulinooporności bądź PCOS (zespołu policystycznych jajników);
• Obciążenie genetyczne (członkowie bliskiej rodziny chorowali bądź chorują na cukrzycę);
• Urodzenie w przeszłości dziecka (lub dzieci) o masie powyżej 4 kilogramów;
• Poronienia lub martwe urodzenia o niewyjaśnionej przyczynie w poprzednich ciążach;
• Cukrzycę obecną w poprzednich ciążach.

 

Cukrzyca może wystąpić też u zdrowych kobiet nie należących do grup ryzyka. Zwiększone wydzielanie hormonów ciążowych osłabiających działanie insuliny takich jak: estrogeny, laktogen łożyskowy, progesteron czy prolaktyna. Na skutek ich działania dochodzi do insulinooporności.

Powikłania cukrzycy ciążowej:

Powikłania cukrzycy ciążowej mogą prowadzić do różnych problemów zarówno dla matki, jak i dziecka. W przypadku nieleczonej lub leczonej niewłaściwie cukrzycy ciążowej, mogą wystąpić następujące negatywne skutki:

• Wzrost ryzyka poronienia i porodu przedwczesnego.
• Podwyższony poziom ciśnienia tętniczego krwi, a nawet nadciśnienie tętnicze.
• Wielowodzie – nadmierne ilości płynu owodniowego.
• Wzrost ryzyka infekcji intymnych, w tym drożdżakowych (grzybiczych), oraz zapalenia układu moczowego (ZUM).
• Wzrost ryzyka wystąpienia wad wrodzonych u dziecka, takich jak wady serca, nerek, czy układu nerwowego.
• Wysoka masa urodzeniowa dziecka, przekraczająca normy (powyżej 4 kilogramów).
• Zwiększone ryzyko obrażeń okołoporodowych związanych z dużym rozmiarem i masą płodu.
• Zbyt niski poziom glukozy u noworodka po urodzeniu, co może prowadzić do hipoglikemii.

Dodatkowo, cukrzyca ciążowa stanowi czynnik ryzyka rozwinięcia cukrzycy typu II u pacjentki już po zakończeniu ciąży. W związku z tym, skuteczne monitorowanie i leczenie cukrzycy ciążowej są kluczowe dla zdrowia matki i dziecka.

 

Leczenie:

Podstawą skutecznego leczenia cukrzycy jest zrównoważona dieta, która nie tylko utrzymuje poziom glukozy we krwi w normie, ale również zapewnia prawidłowy przyrost masy ciała ciężarnej. W okresie ciąży średnie dobowe zapotrzebowanie kaloryczne wynosi około 35 kcal na kg należnej masy ciała, co oznacza 1500–2400 kcal dla ciężarnych o prawidłowej masie ciała przed ciążą. Dla pacjentek z nadwagą zaleca się dietę o nieco niższej kaloryczności – 25–30 kcal na kg masy ciała. Zalecany przyrost masy ciała wynosi średnio 8–12 kg, zależnie od początkowej masy ciała (od około 7 kg dla BMI > 29,0 kg/m2 do 18 kg dla BMI < 19,8 kg/m2). 

 

Ważne jest unikanie nadmiernego przyrostu masy ciała u ciężarnej, nawet w przypadku braku cukrzycy, ponieważ jest to związane z nadmiernym wzrostem masy płodu. Oczywiście, kaloryczność diety powinna być dostosowywana do aktywności fizycznej kobiety.

Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2, strony 41–44